Bang om fouten te maken? Zo ga je beter om met de angst

Ben jij bang om fouten te maken? Je bent niet de enige. Veel mensen ervaren de angst om fouten te maken. En dat is zeker niet slecht, want de angst kan ons ook stimuleren om het beste uit onszelf te halen. Maar wat als de angst voor het maken van fouten je belemmert om voluit te leven? Of om je doelen te realiseren? Dan wordt het een ander verhaal. In dit blog ga ik in op de vraag waarom we zo bang zijn om fouten te maken. En nog belangrijker: hoe je het best met de angst om fouten te maken om kunt gaan. Zodat het je niet meer belemmert, maar juist vooruit helpt. 

Bang om fouten te maken

Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen; als je bang bent om fouten te maken is er helemaal niks mis met je. Noppes. Nada. Niets. Sterker nog; het is heel menselijk. Als mens ervaren we bijna allemaal de angst om fouten te maken. De een in meerdere mate dan de ander. Maar waar komt die angst om fouten te maken vandaan? Het antwoord is simpel: Als mens zit het van nature in ons om pijn te vermijden, en om plezier na te jagen. Fouten maken kan pijnlijk zijn, en is een signaal dat je nog ver van plezier af bent. Dubbel pijn dus!  

Bovendien zit de angst om fouten te maken al heel lang in ons systeem. Het komt nog voort vanuit de oertijd. Maakten we in die tijd een fout, dan had dat soms grote consequenties. Bijvoorbeeld dat je uit de veilige groep werd gegooid. Of dat je zou doodvriezen van de koud, of door een beest werd opgegeten. Oftewel; een fout maken kon je fataal zijn. En hoewel we nu echt niet meer dood gaan als we een foutje maken, zijn veel mensen nog steeds bang om fouten te maken.

Hallo Superego! 

Tegenwoordig heeft de angst voor fouten maken dan ook meer te maken met ons zogeheten ‘Superego’. De bekende neuropsycholoog Freud beschreef het Superego als het deel van onze persoonlijkheid dat gebaseerd is op ons geweten en ideaalbeeld. Het bestaat uit overgenomen normen en idealen die we van onze ouders en de samenleving krijgen. Het is het beeld dat we naar buiten projecteren waarvan we denken dat het past binnen deze maatschappij. En waaraan we denken te moeten voldoen om ‘goed genoeg’ te zijn en erbij te horen. 

Maken we een fout, dan worden we geconfronteerd met ons geweten en het feit dat we nog niet aan ons ideaalbeeld voldoen. Het raakt aan de angst dat we niet goed genoeg zijn en daardoor afgewezen of in de steek gelaten worden. En dat vindt ons Superego totaal niet leuk, omdat het heel onveilig voelt. Het wilt er juist alles aan doen om te voldoen aan het ideaalbeeld, afwijzing te voorkomen en je ‘veilig’ te houden. 

“We zijn bang om fouten te maken, omdat we bang zijn om afgewezen te worden.”

Het negatieve stemmetje

Het Superego bedoelt het dus goed; het wilt je beschermen voor falen en afwijzing. Het wilt je motiveren om te voldoen aan je normen en ideaalbeeld. Voor sommige mensen kan het een stimulans zijn om het beste uit zichzelf en het leven te halen. Maar soms leidt het tot negatieve gedachten en overtuigingen die je juist tegenhouden en belemmeren. Zeker als je ideaalbeeld en normen extreem hoog zijn, of je overtuigingen hebt waar je nooit aan kunt voldoen. Bijvoorbeeld dat we pas goed genoeg zijn of gelukkig kunnen zijn als we nooit fouten maken en alles perfect doen. 

Het zijn dit soort overtuigingen – en de gevolgen van die overtuigingen – die je belemmeren om gelukkig en voluit te leven. 

In ‘overleefmodus’ door de angst

Als je je nog niet bewust bent van je Superego en je (belemmerende) overtuigingen, kunnen ze je angst versterken. En hoe sterker je angst, hoe sneller je in een ‘overleefpatroon’ schiet. Een overleefpatroon is de manier waarop we vroeger geleerd hebben om met pijn en angst om te gaan, maar die nu niet meer constructief is. We gaan bijvoorbeeld krampachtig controle proberen te houden, te veel eten, of we schieten in perfectionisme. Andere mensen vermijden juist uitdagingen om falen te voorkomen, en houden zich daarmee gevangen in hun ‘comfortzone’. Welk ‘overleef mechanisme’ je ook hebt ontwikkeld, het houdt je veelal tegen om voluit te leven. 

“Zolang ik niets doe, alles perfect doe, of overal controle op hou, kan ik ook geen fouten maken en voel ik me veiliger.” – zegt de angst. 

Positieve intentie van angst

Het bang zijn om fouten te maken is dus in principe niet het ‘probleem’, maar meer de belemmerende overtuigingen die eronder liggen, en het gedrag dat daaruit voortkomt. De angst is enkel goed bedoeld; het wilt je beschermen voor falen en afwijzing. Het vertelt je dat er iets onder ligt waar je nog naar mag kijken, zoals een belemmerende overtuiging of oude pijn.

Maar als we nog niet weten hoe we constructief met die angst om kunnen gaan, plakken we er al snel een negatief label op. We willen de angst dan koste wat kost vermijden en wegduwen. Maar juist daardoor wordt het gevoel van angst alleen maar groter! De angst om fouten te maken wordt dan een belemmering. Bovendien vergroot je juist de kans dat je fouten maakt, omdat je vanuit angst veel minder bewust reageert en impulsiever handelt. De kans is groot dat je dan je eigen succes en geluk onbewust saboteert. 

Hoe harder jij je Superego stemmetje wegduwt, hoe harder het gaat schreeuwen, waardoor jij nog meer angst ervaart. En hoe groter de angst, hoe sneller je in je overleef patronen schiet.

Hoe ga je met de angst om als je bang bent om fouten te maken?

Het is dus helemaal niet slecht om bang te zijn om fouten te maken. Het gaat erom hoe je met die angst omgaat en wat jij toestaat dat het met je gedrag en leven doet. Laat je het je belemmeren door het te negeren en weg te duwen, of ga jij het gebruiken om te groeien en jezelf te versterken door het bewust aan te kijken?  

Je hebt daarin twee keuzes; namelijk: 

1. Vluchten: Je plakt een negatief label op de angst om fouten te maken en probeert het krampachtig weg te duwen of te negeren. Hierdoor wordt de angst nog groter en zwaarder, waardoor je eerder in je ‘overleef-patronen’ schiet en daarmee jezelf onbewust saboteert. Uiteindelijk daalt hierdoor je zelfvertrouwen of eigenwaarde, en wordt je leven zwaarder dan nodig.

Of

2. Face the dragon: Je komt je angst om fouten te maken onder ogen, waardoor het kan verminderen en transformeren. Je (h)erkent de angst, je kijkt bewust naar de angst, en naar wat eronder ligt. Waar probeert het jou voor te beschermen. Wat is de positieve intentie van de angst? En wat heb je nodig om ermee om te gaan zodat je de juiste stappen kunt zetten, kunt groeien en het je zelfvertrouwen vergroot?

Het gaat er dus niet zozeer om of je wel of geen angst ervaart. Maar meer hoe je met de angst om fouten te maken omgaat, en of je het aan durft te kijken in plaats van ervoor weg te lopen. Het constructief leren omgaan met de angst om fouten te maken, in plaats van het (tevergeefs) weg te duwen, is een waardevolle vaardigheid om te leren. Want dan kan het juist voor je werken. Het houdt je dan scherp en alert; het helpt je om te groeien, te helen en daarmee om zelfvertrouwen en eigenwaarde op te bouwen! En dit helpt je om de nodige stappen te nemen richting dat wat jij wilt bereiken. 

Dit kun je in de praktijk doen als je bang bent om fouten te maken

Ben jij bang om fouten te maken? Dan is de kunst dus niet om krampachtig de angst weg te duwen en te negeren, want dat werkt tegen je weet je nu. Maar juist om de angst voor het maken van fouten te (h)erkennen en aan te kijken, zodat het kan transformeren. Oftewel; face your dragon! Door de angst aan te kijken en te onderzoeken, verliest het zijn macht over jou en komt er ruimte voor moed. Maar hoe doe je dat, je angst aankijken? In de praktijk kun je daar de volgende stappen voor gebruiken: 

1. Op het moment dat je de angst opmerkt, ga je heel bewust met je aandacht naar de angst toe. Waar voel je het in je lichaam? Is het gevoel groot of klein? Beweegt het gevoel van angst of staat het stil? En heeft het een kleur of is het zwart wit?

2. Vervolgens adem je rustig in en uit, en visualiseer je dat je de angst voor je zet op een stoel, als een persoon of symbool die je vragen kunt stellen. 
   
   
3. De derde stap is om met dit deel in jou in gesprek te gaan. Stel dit deel van jou vragen als; – Wat wil je mij vertellen? Wat is je positieve intentie? Aan welke (belemmerende) overtuiging houd je vast? En wat heb je nodig om te kunnen transformeren? Schrijf de antwoorden eventueel op in een boekje. Het ‘gesprek’ sluit je af door je angst te bedanken voor zijn of haar positieve intentie en voor dat het je probeert te beschermen.
   
   
4. Als laatst visualiseren hoe je de angst in gedachten transformeert naar een vorm waarin de angst minder heftig voelt. -> Beweegt de angst, zet het dan in gedachten stil. Heeft het kleur, maak het dan zwart wit. Is de angst geel groot, maak het dan zo klein mogelijk.
   
5. Je kunt de angst als laatst ook nog in gedachten ‘overbrengen’ naar bijvoorbeeld een steentje of een ander object. Door het buiten jezelf te leggen identificeer je je minder met de angst, en krijg je weer ruimte in jezelf voor vertrouwen en rust. 

Gehoord en gezien

Wellicht is de oefening even wennen voor je. Maar ik beloof je; het is echt effectief. Door je ‘dragon’ zo aan te kijken en er het gesprek mee aan te gaan, voelt je Superego zich gehoord en gezien. Het hoeft niet meer om aandacht te smeken door de angst te vergroten, want je hebt gehoord en gezien wat het je wilt vertellen. 

Met de informatie uit het ‘gesprek’ kun je vervolgens verder aan de slag gaan. Bijvoorbeeld door te kijken naar de belemmerende overtuigingen die onder de angst liggen. (Dienen ze je nog?) Of hoe je op een constructieve manier de behoefte kunt vervullen die onder je angst ligt. (Wil je leren je overtuigingen om te buigen naar helpende overtuigingen? Download dan hier het gratis werkboek, of klik hier om een gratis coachsessie te winnen!) 

Face the dragon

De boodschap van dit blog is dus ook; het gaat er niet zozeer om of je wel of geen angst ervaart, maar om hoe je met je angst omgaat. Durf je het aan te kijken zodat het voor je kan werken, of duw je het weg waardoor het juist meer macht over je krijgt en het tegen je gaat werken. In mijn coachsessies vertel ik ook altijd dat alles wat je probeert weg te duwen en waarvan je probeert te vluchten, tien keer harder terugkomt. Bovendien gaan we door te vluchten compenseren met ons gedrag, vaak op een niet helpende manier. 

Het is dus constructiever om de angst aan te kijken, zodat het kan transformeren en er ruimte ontstaat om de stappen te nemen richting jouw doelen. En hoe vaker jij oefent om je angst aan te kijken en stappen neemt richting je doelen, hoe meer moed en zelfvertrouwen jij ontwikkelt. Hierdoor zal op lange termijn je angst om fouten te maken verkleinen! En maak je toch een keer een foutje? (Want hé, we zijn allemaal maar mens!) Ook daar kun je leren om constructief mee om te gaan. Hoe je dat doet, en welke tien krachtige strategieën je daarvoor kunt gebruiken, deel ik in het volgende blog! 

Wil jij begeleid worden in het leren omgaan met je angst en het transformeren naar moed en groei zodat je weer voluit kunt leven? Neem dan contact met mij op voor coaching, of vul dit formulier in om kans te maken op een gratis coachsessie!