Dit is de oorzaak van jouw eetbuien (en hoe je er vanaf komt)

In het vorige blog over eetbuien vertelde ik dat ik er jarenlang mee worstelde. Maar ook dat ik de eetbuien inmiddels overwonnen heb. Eén van de belangrijkste redenen dat dat is gelukt, is omdat ik leerde begrijpen wat de oorzaak van mijn eetbuien was. Eetbuien zijn er namelijk niet zomaar. Het is bij de meeste mensen een gedragspatroon (overleefpatroon) dat ontwikkeld is om diverse redenen. Maar ook kan er een andere oorzaak aan ten grondslag liggen. In dit blog deel ik de meest voorkomende oorzaken en triggers van eetbuien, waardoor ook jij inzicht krijgt in de oorzaak van jouw eetbuien. 

Waarom is het belangrijk om de oorzaak van mijn eetbuien te weten?

Het herkennen van de oorzaak van je eetbuien is een belangrijk element om los te breken van jouw eetbuien. Want gewoon van jezelf eisen dat je NU moet stoppen met eetbuien, dat gaat niet werken. De trigger, de oorzaak, is er dan namelijk nog steeds. Pas als je de trigger erkent en herkent, kun je je gedrag veranderen. 

Laten we even kijken hoe dat werk. De eetbuien die jij ervaart, komen voort uit je ‘reptielenbrein’. Dit is het oudste gedeelte van het menselijk brein en heeft het doel om je te helpen overleven. Het controleert onze primaire levensbehoeften, zoals onze ademhaling en eetlust, veiligheid, en vecht- en vluchtreacties. Het reptielenbrein reageert instinctief en automatisch op prikkels die emoties in ons oproepen. 

Bij eetbuien geeft je reptielenbrein een automatische impuls af als er een connectie is ontstaan tussen bepaalde omstandigheden/emoties (bijvoorbeeld angst) en eten. Of als je lichaam te lang ondervoed is en daarmee overleven in gevaar komt. Je reageert dan impulsief, waardoor het voelt alsof je geen controle meer ervaart over je gedrag.  

Vanuit je ‘hogere brein’ (ik noem het de bewuste brein delen) kun je gelukkig wel wat aan de eetbuien doen. Door de triggers te herkennen en aan te pakken, en de connecties tussen emoties/omstandigheden en eten te doorbreken door ander gedrag aan te leren, kun je je eetbuien leren overwinnen. Hoe je dat precies doet lees je in het laatste deel van dit 3-delige blog reeks. Maar het betekent in ieder geval dat je niet machteloos bent. Je kunt wat aan je eetbuien doen, als je de oorzaak /triggers van je eetbuien kent. 

De oorzaak van jouw eetbuien? Het zijn er wellicht meer! 

Eetbuien kennen drie hoofdoorzaken;

1. Psychische oorzaak

eetbuien om emoties te reguleren (verdoven), om een leegte op te vullen, om met onzekerheid en onderliggende angsten om te gaan.

2. Fysieke oorzaak

Als je chronisch te weinig eet zet je oerbrein je aan tot eetbuien om voedingsstoffen binnen te krijgen om te overleven. Hormonale problemen kunnen ook de oorzaak zijn van eetbuien. 

3. Gewoonten

Eetbuien zijn gewoonte geworden, getriggerd door bepaalde handelingen, situaties of voeding.

Fysieke oorzaak van eetbuien 

Te weinig eten

Je lichaam doet er alles aan om te overleven. En om te overleven heb jij voldoende voeding en voedingsstoffen nodig. Als jij te lang te weinig eet, door bijvoorbeeld maaltijden over te slaan of te streng te diëten, geef je je lichaam het idee dat er schaarste is. Je lijf denkt; “HELP, OVERLEEF GEVAAR!” en vervolgens zet je oerbrein je (onbewust) aan tot een eetbui om zo snel mogelijk voedingsstoffen binnen te krijgen. Hoe meer tekorten je krijgt, hoe meer onbeheersbaar de drang om te eten voelt. Met je bewuste is het heel lastig tegen dit instinct in te gaan op het moment dat je die drang voelt. 

Bovendien bouw je door te diëten een scheve relatie met eten op. Verboden producten worden extra aantrekkelijk, en dat kan leiden tot een sneeuwbaleffect: van 1 koekje naar 4 pakken koekjes met nog een bak ijs. “Want ik heb het nu toch al verpest door alle verboden voedsel te eten”. 

Hormonale problemen 

Als bepaalde hormonen uit balans zijn, kun je ook eetbuien ervaren. Honger en trek worden namelijk geregeld door o.a. de hormonen Leptine en Ghreline. Leptine stuurt een signaal naar je hersenen dat zegt: Ik zit vol! (Limiet!). Ghreline vertelt je hersenen dat je honger hebt en heeft controle over je eetlust. Als deze hormonen uit balans zijn heb je enorme trek of kun je blijven eten zonder verzadigd te raken.

Een verstoring in de productie van de gelukshormonen dopamine en serotonine kan ook eetbuien veroorzaken. Een depressief gevoel leidt vaak tot het eten van grote hoeveelheden (snelle) suikers, om een kortstondige dopamine boost (happy boost) te krijgen.

Maar het ironische hiervan is dat deze eetbuien er juist voor zorgen dat de productie van de gelukshormonen dopamine en serotonine verstoord raakt. Te veel grote hoeveelheden (ongezond) voedsel eten verstoort namelijk je darmwerking en darmflora, wat invloed heeft op je gemoedstoestand. Zo’n 50 % van je dopamine en zo’n 90 % van je serotonine worden in je darmen aangemaakt. Als deze 2 uit balans raken (o.a. door de eetbuien), voel je je dus eerder depressief wat eetbuien in stand houdt. 

Er zijn nog meer redenen waarom je hormonen uit balans kunnen raken, waaronder chronische stress, het gebruik van de pil of medicatie, een ongezond voedingspatroon, te zwaar diëten, te veel gifstoffen in je lichaam, overmatig sporten etc. 

Psychische oorzaak van eetbuien

Los van de lichamelijke oorzaken van eetbuien, spelen bij de meeste mensen vooral psychische oorzaken een grote rol. Veel mensen zijn emotie- en stress eters. Op het moment dat zij zich rot of eenzaam voelen, hevige emoties of stress ervaren, of geen controle voelen over hun leven, grijpen ze naar grote hoeveelheden voedsel om zich kortstondig beter te voelen en emoties te dempen.

Emotie eters hebben vaak het gevoel dat ze afhankelijk zijn van hun omgeving, overspoeld worden door emoties, of dat ze hun problemen niet aankunnen. Onzekerheid, een negatief zelfbeeld en perfectionisme spelen daarbij een grote rol. Ook is er een link tussen eetbuien en depressie: hoe somberder de stemming, hoe groter de eetbui en hoe vaker die zich voordoet. En het ironische is dat de eetbuien al het bovenstaande juist in stand houdt. `

Problemen in de jeugd

Vaak ontstaat (een deel van) de oorzaak van psychische eetbuien al in iemands jeugd: bijvoorbeeld door een gebrek aan warmte of bescherming waardoor we angst en een leegte ontwikkelen die we proberen op te vullen of weg te duwen met eten. Problemen met eten of voedselschaarste in je jeugd, kan leiden tot angst voor honger. Het ontwikkelen van negatieve overtuigingen en een negatief zelfbeeld, perfectionisme, angst voor afwijzing en om niet goed genoeg te zijn, zijn ook belangrijke oorzaken die al voor een deel vaak in je verleden zijn ontstaan. 

De kans is groot dat je al in je jeugd pijn of emoties wegduwde met eten, of jezelf ermee troostte. Als je dit jarenlang herhaald hebt, is het inmiddels een overleefpatroon geworden. Ook kan het zijn dat eetbuien pas in je latere jaren een overleefmechanisme is geworden. Bepaalde situaties in het heden triggeren namelijk oude angst of pijn die je voelde in het verleden. Of ze versterken belemmerende overtuigingen. Hierdoor kunnen emoties in het heden soms zo hevig voelen, dat je in eetbuien vervalt om deze hevige emoties te reguleren.  

Mensen die last hebben van eetbuien hebben vaak geen helpende manieren ontwikkeld om met heftige of lastige emoties om te gaan. Of om ze überhaupt te leren voelen. Vooral hooggevoelige mensen vervallen vaak sneller in eetbuien als ze niet goed leren omgaan met overprikkeling en de heftige emoties die ze ervaren. 

Gewoonten als oorzaak van je eetbui

De laatste mogelijke oorzaak van eetbuien; gewoonten. Mensen zijn gewoontedieren. Door een eetbui keer op keer te herhalen wordt het uiteindelijk een (onbewuste) gewoonte. Daarbij maakt het niet uit of het een fysieke of psychische oorzaak heeft. Je hebt gedrag zo vaak herhaalt, dat het op een gegeven moment automatisch gebeurt. Je brein heeft diverse ‘linkjes’ gelegd, een soort associaties, tussen een handeling/situatie en eten. Hierdoor grijp jij automatisch naar eten in die situaties of bij die handelingen.

Dat betekent dat ook als je geen lichamelijk tekort aan voedsel meer hebt of als je niet meer verdrietig bent, alsnog de drang naar een eetbui kan ontstaan in een bepaalde situatie waarin jij altijd at. Of als jij bijvoorbeeld s’ avonds vanuit eenzaamheid ging eten, dit nog steeds doet terwijl je niet meer alleen bent. Je herhaalt het gedrag omdat het een (onbewust) patroon is geworden. 

Zo kom je van je eetbui af

De eerste stap om van je eetbuien los te breken, is om voor jezelf de komende dagen te onderzoeken wat de mogelijke oorzaak van jouw eetbuien is. Is het een lichamelijke oorzaak? Een psychische oorzaak, een patroon of een combinatie? Houd minimaal een week een eetbui dagboek bij. Elke keer dat jij een eetbui ervaart breng je een ‘G-schema’ in kaart. Dit betekent dat je de Gebeurtenis voorafgaand aan de eetbui, je Gedachten, je Gevoel (bang, boos, blij, bedroefd) en je Gedrag (van gebeurtenis tot na eetbui) opschrijft in een boekje. Neem in dit geval ook je fysieke ervaringen mee, zoals honger of verkramping).

Door dit te doen krijg je inzicht in de triggers van jouw eetbuien. Denk aan bepaalde gebeurtenissen, of bepaalde gedachten die jij hebt over jezelf of een situatie. Als je dit een tijd volhoudt ga je linkjes zien tussen gebeurtenissen of gedachten en de eetbuien. Hiermee wordt de onderliggende oorzaak steeds duidelijker. 

Dit inzicht heb je nodig om de vervolgstappen te kunnen nemen om van je eetbuien af te komen. In het laatste deel van de blogreeks over eetbuien geef ik je concrete stappen en tips om je eetbui te overwinnen!  

Ps. Ik ben geen therapeut; in mijn blogs deel ik mijn ervaringen en opgedane kennis. Bij grote eetbuien raad ik je aan om hulp te zoeken. Klik hier om contact met mij op te nemen voor coaching.