Is koffie gezond? Dit wil je weten over koffie (zo bizar!)

Is koffie gezond? Terwijl ik deze woorden op papier zet, staat er een grote kop koffie voor me. Het is één van mijn lievelingsdrankjes. Een grote bak koffie in de ochtend maakt mij gelukkig. Althans, dat dacht ik altijd. Want de laatste tijd merk ik dat ik er flink onrustig en geïrriteerd van kan worden. Niet alleen van het drinken van koffie zelf, maar juist ook als ik het niet drink. Whoops! What’s going on? Is koffie wel zo gezond als we denken? Of kunnen we het bakje koffie beter laten staan? Ik zocht het voor je uit en kwam tot shocking ontdekkingen….

Is koffie gezond of niet? Ik ben in de war!

Hoewel koffie vroeger als mogelijk kankerverwekkend werd gezien door de Wereldgezondheidsorganisatie, wordt tegenwoordig beweerd dat koffie onschadelijk is voor de gezondheid. (1) Sterker nog, er wordt zelfs gezegd dat het goed is om elke dag een kopje koffie te drinken. Toch worden koffievervangers steeds populairder. Zo drinken we tegenwoordig rode bieten koffie, curcuma en match latte, in plaats van het welbekende BAKKIE PLEUR, zoals we koffie in Den Haag noemen. Daar zal toch een reden voor zijn? Is er echt wat mis met koffie? Zie ik iets over het hoofd? Tijd om de voor-en nadelen op een rij te zetten. 

De voordelen van koffie

Koffie kan de concentratie, alertheid en reactiesnelheid verhogen, de geheugenfuncties ondersteunen, en je hersenen helpen om makkelijker te schakelen tussen diverse taken. Ook verhoogt het tijdelijk je energie niveau. Daarmee kan koffie prestaties verhogen. Ook op sportvlak, want uit onderzoek blijkt dat 1 kop koffie 1 uur voor een training een verbetering in sportprestaties kan geven. Daarnaast kan het drinken van koffie je metabolisme tot 11 % verhogen en vetafbraak stimuleren. Deze effecten komen door het stofje cafeïne in de koffie. Het meest gebruikt legale stimulerende middel van Nederland. 

Los van de cafeïne bevat koffie antioxidanten zoals polyfenolen, gezonde plantenstoffen die ook in groente en fruit zitten. Ook vinden we mineralen zoals kalium, magnesium, mangaan, ijzer, en vitamine B3 in koffie. Daarnaast wordt vermoed dat koffie wel honderden diverse bio-activerende stoffen bevat die gevormd worden tijdens het roosteren. Deze gezonde stoffen zitten overigens in de koffie zelf, niet in de cafeïne. 

Matige koffiedrinkers schijnen ook tot dertig procent minder kan te hebben op het ontwikkelen van diabetes 2, en zo’n 10 procent minder risico op hart-en vaatziekten en beroertes. (2) De antioxidanten in koffie helpen schade aan cellen die tijdens de ontwikkeling van diabetes optreedt, te vertragen. Ook vertraagt het de opname van glucose uit de darmen waardoor de bloedsuikerspiegel beter gereguleerd wordt. (3) En om niet te vergeten: uit onderzoeken blijkt dat koffie preventief werkt tegen de ziekte van parkinson en Alzheimer. (4)

Koffie gezond? Lees dit even over de nadelen van (te veel) koffie…

Als je dit zo leest zou je denken “Nou, koffie klinkt best gezond! Laat ik nog maar een bakje inschenken!” Maar vergis je niet: drink je te meer koffie dan jouw lichaam aan kan, dan heeft het hoge cafeïnegehalte een averechts effect. Het wordt dan niet alleen ongezond voor je lichaam, maar ook voor je mentale gesteldheid!

De bekendere bijwerkingen van te veel koffie

Van te veel koffie kun je je onrustig, opgejaagd en geïrriteerd voelen, waardoor je je juist niet kunt concentreren. Sommige mensen krijgen last van hun maag, hoofdpijn, en een tijdelijke snellere hartslag of onregelmatige hartslag. Daarnaast zorgt te veel cafeïne voor een stijging van de bloeddruk, en stimuleert het de aanmaak van insuline wat ontstekingen bevordert.

Tevens heeft te veel cafeïne een negatief effect op de opname van kalium, calcium en magnesium. Koffie is daarnaast ook een sterk ‘verzurend’ voedingsmiddel. Verzuring van je lichaam kan bijdragen aan diverse gezondheidsklachten. Denk aan vermoeidheid of chronische ziekten. 

De onbekendere bijwerkingen van te veel koffie (shocking!)

Oke, het bovenstaande was niet echt nieuwe informatie voor me. Ik schrok er niet van omdat ik mij er wel bewust van was. Maar wat ik niet wist, en waar ik wel van schrok, is het volgende: 

Op korte termijn krijg je een kortstondige energie- zelfvertrouwen- en gelukskick van koffie. Maar op lange termijn werkt te veel koffie tegen je: Je raakt juist vermoeider, minder zelfverzekerd en down als je te veel koffie drinkt. Je kunt zelfs overspannen raken!

Meer energie door koffie? Think again!

Dat zit zo: Cafeïne blokkeert de neurotransmitter adenosine. Een stofje dat je hersenen een signaal afgeeft dat je moe wordt. Cafeïne houdt de receptoren, (ontvangers van het signaal ‘moe’) bezet. Je hersenen gaan als gevolg hiervan meer adenosinereceptoren aanmaken, zodat je weer gevoeliger wordt voor de boodschap ‘moe worden’. Door deze extra adenosinereceptoren daalt je totale energieniveau gedurende de dag sneller waardoor je nog meer koffie nodig hebt om hetzelfde level energie te krijgen.

Je hersenen doen dit om je te beschermen. Ze willen niet dat je continu door blijft gaan, maar dat je genoeg rust neemt. Het lichaam heeft namelijk balans nodig tussen in-en ontspanning. Houd je geen balans, dan is de kans groot dat je overspannen raakt.

Vooral mensen die veel van zichzelf moeten, en de lat heel hoog leggen, drinken koffie om aan deze eisen te kunnen voldoen. En daarmee putten ze zich steeds meer uit, waardoor ze nog meer koffie gaan drinken. Terwijl ze op dat moment juist bewust naar hun lichaam moeten luisteren, gaan ze door op de korte termijn kick van koffie. Maar zodra die korte kick is uitgewerkt, voelen ze zich weer uitgeput, en vaak ook down. 

Ik dacht dat koffie gelukkig maakt?!

Hoewel koffie tijdelijk je mood verbetert door het stimuleren van de afgifte van dopamine (het ‘belonings stofje’), heeft het op lange termijn een negatief effect op het produceren van de ‘happy stofjes’ endorfine en serotonine in je lichaam. (5,6). 

Endorfine is de grootste geluk boodschapper in ons brein en een natuurlijke pijnstiller. Het geeft je een vredig en kalm gevoel. Serotonine wordt het zelfvertrouwen molecuul genoemd. Als je genoeg serotonine hebt, heb je van nature veel zelfvertrouwen en een tevredenheid gevoel. Maar als je deze stof minder aanmaakt, voel je je onzeker en ga je eerder naar bevestiging buiten jezelf op zoek.

Ook staan lage serotonine levels in verband met depressie en een onderdrukt immuunsysteem. (bron) Ehmmm, niet zo handig dus als je je beter wilt voelen en uit je overleefmodus wilt komen, niet? 

Als je last krijgt van moodswings wanneer je te veel koffie drinkt, kan het zijn dat je serotonine level te laag is door overmatig gebruik van cafeïne. (7) 

Koffie is zeer verslavend

Omdat je een kortstondige mood-en energieboost krijgt en daarna in een energie en mood dip komt, is koffie zeer verslavend. Je wilt heel graag dat fijne gevoel vasthouden, maar merkt steeds minder van de positieve effecten. Je hebt dan steeds meer koffie nodig om hetzelfde geluksgevoel en oppeppend effect te krijgen.

Vaak gaan we in geval van verslaving zonder dat we het doorhebben te veel cafeïne drinken. Zeker als je een laag serotonine en endorfine gehalte in je lichaam hebt, ben je gevoeliger voor verslaving aan stimulerende middelen zoals koffie. En dan kan het nog meer negatieve bijwerkingen veroorzaken op het lichaam en er zelfs voor zorgen dat je eerder overspannen raakt.

‘Hoe meer koffie je drinkt, hoe meer je ervan nodig hebt om hetzelfde oppeppend effect en het geluksgevoel te krijgen. Het lastige daarvan is dat het korte termijn geluk van koffie, op lange termijn juist zorgt voor meer pijn.”

Te veel koffie verhoogt de kans op overspannenheid 

Als je verslaafd bent aan koffie en steeds meer ervan gaat drinken om alle drukte aan te kunnen, kan te veel koffie er voor zorgen dat je overspannen raakt. Vooral als je al te veel belast bent met veel stress. Cafeïne stimuleert namelijk de afgifte van 2 stresshormonen: cortisol en adrenaline, waardoor je je o.a. opgefokt, geïrriteerd of boos kunt voelen bij te veel koffie.

Deze stoffen worden normaal gesproken door de bijnieren geproduceerd als je stress hebt, zodat je lichaam ermee om kan gaan. Niets mis mee als je voldoende rust neemt. Maar heb je te veel en chronische stress, dan staan je bijnieren flink onder druk omdat ze continu deze hormonen moeten producten.

Drink je daar nog eens flink wat koffie bij, dan belast je ze nog eens extra door de aanmaak van extra cortisol. Maar ook omdat je door en door gaat en te weinig rust neemt. Op een gegeven moment kunnen je bijnieren de productie niet meer aan en uitgeput raken. Dit kan leiden tot overspannenheid, paniekaanvallen en burn-out klachten. 

Mensen die last hebben van paniekaanvallen, onrust of oververmoeidheid, kunnen beter koffie vermijden en in plaats daarvan kruidenthee drinken om hun zenuwstelsel tot rust brengt.  

Verstoorde hormoonbalans 

Daarnaast kan cortisol – die dus geproduceerd wordt als je koffie drinkt – je hormoonhuishouding uit balans gooien en je lichaam meer verstoren dan je lief is. Zo verhoogt cafeïne de aanmaak van oestrogeen, waardoor je oestrogeendominantie kunt krijgen. Dit betekent dat je te veel oestrogeen hebt ten opzichte van progesteron. Of dat je over het algemeen te veel oestrogeen in je lichaam hebt, waardoor je diverse ‘vrouwen klachten’ kunt ervaren. Denk aan pijnlijke menstruaties, overgewicht, tot paniekaanvallen, migraine aanvallen en PMS. 

Wist je dat ….. vrouwen die te veel cafeïne binnen krijgen vaak ook meer PMS klachten hebben? Dit komt o.a. door de verlaging van hun serotonine level op langere termijn en de verhoogde oestrogeenlevels in hun lichaam. 

Ook heeft te veel oestrogeen een negatief effect op de werking van je schildklier en daarmee indirect op je stofwisseling. Het belemmert namelijk de omzetting van het inactieve schildklierhormoon T4 naar het actieve T3 hormoon. Dit hormoon is zeer belangrijk voor een goede werking van je schildklier. Bij te weinig T3 kun je symptomen krijgen van een trage schildklier, waaronder vermoeidheid en overgewicht. 

Maar wat is dan te veel koffie ?

Shocking niet? Nu niet meteen in de stress schieten, want je hoeft koffie niet meteen te laten staan. Koffie heeft niet op iedereen het zelfde effect. Vooral voor mensen die gewoon gezond zijn en een goede balans tussen in-en ontspanning houden, is een kop koffie of 2 prima om te drinken. Volgens het voedingscentrum is 200-300 milligram cafeïne per dag geen probleem. 

Maar sta je al veel onder druk, zit je in een stressvolle periode, ben je vermoeid, heb je een sensitiever zenuwstelsel (wat bij Hoogsensitieve personen vaak het geval is), of heb je last van een auto-immuunziekte? Dan is koffie niet zo gezond en is het raadzaam om echt te minderen met koffie, of liever helemaal geen koffie meer te drinken. 

Conclusie

Of koffie gezond is hangt dus echt af per persoon. We zijn tenslotte allemaal uniek. Ga daarom bij jezelf te raden hoe jij reageert op koffie. Hoe voel jij je als jij koffie drinkt, zowel fysiek als mentaal? Let op de signalen die je krijgt. Als je geïrriteerd raakt en daarna een enorme energiedip krijgt, reageer je waarschijnlijk te heftig op koffie en is het beter om het te laten staan. 

Vraag jezelf ook eens af waarom je (te veel) koffie drinkt. Is het om wakker te blijven, om jezelf de dag door te slepen en de dagen te ‘overleven’? Of om je zelfvertrouwen en geluksgevoel een boost te geven? Dan is koffie niet de juiste oplossing op lange termijn.

Je kunt dan beter werken aan een gezonde, duurzame lifestyle waarin je leert voldoende rust te pakken en goed voor jezelf te zorgen. Dit met o.a. zelfliefde rituelen en oefeningen die je zelfvertrouwen vergroten,  zodat je van overleven naar voluit leven kunt gaan. En die kop koffie? Die wordt dan een extra geluksmomentje gedurende je dag, maar geen verslavend middel meer waar jij afhankelijk van bent.

Heb je hulp nodig bij het verbeteren van je lifestyle, of om van overleven naar voluit leven te gaan met meer zelfliefde, zelfvertrouwen en eigenwaarde? Neem dan gerust contact met mij op, ik help je hier graag mee verder!

Photo by Nati Melnychuk on Unsplash